Według oficjalnych opracowań Komisji Europejskiej, szacuje się, że każdego roku zanieczyszczone powietrze w Polsce jest przyczyną przedwczesnej śmierci 45 tys. osób. Statystycznie, codziennie w Polsce z powodu złej jakości powietrza umierają przedwcześnie 123 osoby, to 16 razy więcej niż liczba zgonów w wypadkach komunikacyjnych. Szacunkowe koszy związane z chorobami wywołanymi zanieczyszczonym powietrzem sięgają wielu miliardów złotych rocznie (są to m.in. koszty leczenia udarów, nowotworów, zawałów, astmy oraz innych chorób, do których powstania i zaostrzenia przyczynia się smog).
Program Czyste Powietrze
Naprawa istniejącego stanu rzeczy wymaga wdrożenia zintegrowanego programu, który pozwoli osiągnąć następujące cele: poprawę sytuacji mniej zamożnych gospodarstw domowych, poprawę jakości powietrza w Polsce, zwiększenie efektywności energetycznej poprzez termomodernizację budynków mieszkalnych.
Pomóc ma nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów
Nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów jest jednym z istotnych narzędzi realizacji planu naprawczego. Jego realizacja pozwoli uzyskać nie tylko zmniejszenie szkodliwych emisji do powietrza, a przez to poprawę jego jakości w Polsce, ale spowoduje również istotne podniesienie efektywności energetycznej w sektorze non-ETS.
Konsultacje społeczne projektu nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów prowadził Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu Czyste Powietrze. Celem było stworzenie podstaw prawnych do uruchomienia i sfinansowania ze środków publicznych pilotażowego procesu termomodernizacji budynków mieszkalnych należących do najmniej zamożnych rodzin. Ustawa ta umożliwia realizację programu pilotażowego Stop Smog, zakładającego współpracę rządu z 33 polskimi miastami umieszczonymi przez Światową Organizację Zdrowia w 2016 r. na liście 50 miast w Europie z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Zapewnienie harmonijnej oraz efektywnej współpracy pomiędzy rządem a jednostkami samorządu terytorialnego, zarówno samorządami województw, jak i samorządami gmin, ma pozwolić na efektywne zrealizowanie planu poprawy jakości powietrza w miastach. Wskazuje się, iż w Polsce termomodernizacja budynków mieszkalnych połączona z wymianą wysokoemisyjnych źródeł ciepła powinna być systemowym narzędziem naprawy jakości powietrza.
Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów wprowadza nowe definicje, m.in. przedsięwzięcia niskoemisyjnego, standardu niskoemisyjnego oraz uproszczonego audytu energetycznego. Wprowadza również zmianę regulacyjną, tzw. gminne programy niskoemisyjne. Gminny program niskoemisyjny polega na realizacji przez gminę przedsięwzięć niskoemisyjnych, finansowanych w części ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów, na zasadach określonych w przedmiotowej ustawie. Finansowanie ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów będzie mógł uzyskać tylko taki gminny program niskoemisyjny, który zapewni uzyskanie odpowiedniego efektu, tzn. w ramach którego nastąpi:
- wymiana urządzeń grzewczych na spełniające standardy niskoemisyjne w nie mniej niż 80% budynków mieszkalnych, objętych tym gminnym programem niskoemisyjnym;
- zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze, liczone łącznie dla wszystkich budynków mieszkalnych, objętych tym gminnym programem niskoemisyjnym, do nie mniej niż 50% energii finalnej.
Przepisy określają, że gminne programy niskoemisyjne “będą mogły być realizowane w drodze umowy zawieranej przez ministra właściwego do spraw gospodarki z daną gminą, która jest gotowa uczestniczyć w sfinansowaniu wymiany starych urządzeń grzewczych na nowe, niskoemisyjne i tym samym poprawić jakość powietrza na swoim obszarze“.
Jak zmiany legislacyjnie wpłyną na jakość powietrza można będzie ocenić za kilkanaście lat. Faktem jest, że stan jakości powietrza wymaga poprawy i należy podejmować działania zmierzające do zmiany tego stanu rzeczy.
Autor: Janusz Pietrusiak
Przeczytaj także: