W dniu 11 stycznia 2018 r. została uchwalona ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która obowiązuje od 22 lutego 2018 r. z wyjątkami.
Nowości wnoszone ustawą o elektromobilności i paliwach alternatywnych
W naszym przekonaniu ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych posiada bardzo odważne oraz ambitne założenia. Czy w zakładanych w przepisach terminach uda się zrealizować wszystkie plany? Skutkiem wprowadzonych regulacji powinno być ograniczenie emisji szkodliwych substancji pochodzących z transportu drogowego, a także rozwój rynku pojazdów niskoemisyjnych, napędzanych energią elektryczną, sprężonym gazem ziemnym (CNG) lub skroplonym gazem ziemnym (LNG), w tym pochodzącym z biometanu.
Najważniejsze regulacje prawne, wprowadzone ustawą o elektromobilności i paliwach alternatywnych:
- zwolnienie z akcyzy samochodów elektrycznych, napędzanych wodorem oraz hybryd plug-in (posiadających gniazdo ładowania);
- zwolnienie z opłat za parkowanie samochodów elektrycznych;
- umożliwienie tworzenia przez samorządy gminne stref czystego transportu (SCT) w centrach miast;
- utworzenie odpowiedniej liczby publicznie dostępnych punktów ładowania energią elektryczną i punktów tankowania sprężonym gazem ziemnym;
- zapewnienie udziału nie mniejszego niż 30% pojazdów elektrycznych we flocie użytkowanych pojazdów przez jednostki samorządu terytorialnego liczące powyżej 50 tys. mieszkańców.
Przedmiotowa ustawa nawiązuje do rządowej Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, nie jest jednak tylko dobrowolną inicjatywą czy deklaracją rządu, ale również transpozycją dyrektywy europejskiej w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Ponadto ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych wprowadza regulacje przyczyniające się do realizacji pakietu Unii Europejskiej (UE) “Fit for 55“, którego jednym z celów jest redukcja emisji dwutlenku węgla z samochodów osobowych oraz lekkich pojazdów. Redukcja ta od 2035 r. ma wynieść 100%, co oznacza, że w krajach UE nie będzie można sprzedawać aut z silnikami spalinowymi.
Natomiast ciekawostką ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest zapis, iż nowo projektowane budynki użyteczności publicznej oraz mieszkalne budynki wielorodzinne, przede wszystkim w dużych miastach, wyposażone w wewnętrzne i zewnętrzne punkty postojowe, powinny mieć także zapewnioną moc przyłączeniową, pozwalającą wyposażyć te budynki w punkty ładowania pojazdów elektrycznych o mocy nie mniejszej niż 3,7 kW.
Strefy czystego transportu
Istotnym elementem ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest możliwość tworzenia SCT. Przepis ten oznacza, że na obszarze gminy można ustanowić strefę obejmującą drogi zarządzane przez gminę, do której zakazany zostanie wjazd pojazdów innych niż elektryczne i napędzane wodorem oraz gazem ziemnym (oznaczone odpowiednią nalepką). Usunięty został z projektu ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych zapis dotyczący wprowadzenia opłat za wjazd do stref czystego transportu dla pojazdów napędzanych innymi silnikami spalinowymi. Może oznaczać to, że pojazdy napędzane innymi silnikami spalinowymi będą miały zakaz wjazdu do SCT, jeżeli rada gminy nie uchwali dodatkowych wyłączeń podmiotowych lub przedmiotowych od tego zakazu. Miejmy jednak nadzieję, że samorządy znajdą skuteczne rozwiązania pozwalające na zarządzanie planowanymi strefami czystego transportu. Istotniejszym problemem, z punktu widzenia mieszkańców, może być efektywność ekologiczna wprowadzanych SCT, mianowicie w jakim stopniu przyczynią się one do poprawy jakości powietrza w miastach?
Oznaczenie pojazdów uprawnionych do wjazdu do SCT
Pojazdy uprawnione do wjazdu do stref czystego transportu muszą być oznaczone nalepką umieszczaną w lewym, dolnym rogu przedniej szyby pojazdu. Nalepki te wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta (za maksymalną opłatą 5 zł), a wzór określony jest w rozporządzeniu w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do strefy czystego transportu:
Oznaczenie pojazdu nalepką dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do SCT nie jest wymagane, jeżeli:
- pojazd elektryczny lub napędzany wodorem posiada tablice rejestracyjne wskazujące na rodzaj paliwa wykorzystywanego do ich napędu;
- pojazd jest oznaczony nalepką umieszczoną w prawym, dolnym rogu przedniej szyby pojazdu, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, wymagań dla tablic rejestracyjnych oraz wzorów innych dokumentów związanych z rejestracją pojazdów:
- nalepka do oznaczania pojazdów napędzanych CNG:
-
- nalepka do oznaczania pojazdów napędzanych LNG:
-
- nalepki do oznaczania autobusów przystosowanych do zasilania gazem ziemnym:
Zachowują ważność dotychczasowe nalepki do oznaczania pojazdów napędzanych wodorem:
oraz pojazdów elektrycznych:
Strefy czystego transportu a poprawa jakości powietrza w miastach
Z badań prowadzonych na świecie, m.in. przez Atmoterm SA, wynika, że SCT mają niezwykle istotny wpływ na redukcję stężenia tlenków azotu w powietrzu – szkodliwej substancji, emitowanej m.in. z silników spalinowych. Tlenki azotu są poważnym problemem największych polskich miast i aglomeracji. Utworzenie w nich SCT mogłoby się znacząco przyczynić do poprawy jakości powietrza.
W przypadku zanieczyszczeń pyłowych, szczególnie pyłów najdrobniejszych (PM10 i PM2,5), a przy tym najbardziej szkodliwych dla zdrowia, wprowadzenie strefy czystego transportu nie wpłynie istotnie na ograniczenie emisji tych zanieczyszczeń, z uwagi na występowanie, obok emisji spalinowej, również emisji pozaspalinowej (ze ścierania się opon, hamulców oraz nawierzchni), co potwierdzają wyniki ekspertyzy “Analiza możliwości ustanowienia w Polsce stref ograniczonej emisji z transportu“, wykonanej w 2017 r. przez Atmoterm SA na zlecenie Ministerstwa Środowiska, chyba że uwzględnimy fakt zmniejszenia się natężenia ruchu w SCT.
Możliwość utworzenia SCT oraz promocja niskoemisyjnych środków transportu dają kolejne, w naszym przekonaniu, skuteczne instrumenty w ręce samorządów, pozwalające na poprawę jakości powietrza w miastach. Nie tylko od samorządów, ale także od nas wszystkich zależy, czy zostaną one efektywnie wykorzystane.
W celu ułatwienia samorządom tworzenia SCT została zawiązana Koalicja Miast na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu. Natomiast Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych wspólnie z Unią Metropolii Polskich przygotowało raport będący zbiorem najlepszych praktyk w zakresie ustanawiania SCT.
Pierwszym miastem w Polsce ze strefą czystego transportu jest Kraków. Rada Miasta Krakowa przyjęła 23 listopada 2022 r. uchwałę o utworzeniu SCT na terenie całego miasta. Pierwsze zapisy tej uchwały wejdą w życie w lipcu 2024 r., a całościowe 2 lata później.
Autor: Wojciech Wahlig
Wysłuchaj również:
Przeczytaj także: Kolejne rozwiązania mogące wspomóc rozwój elektromobilności w Polsce.