Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych

W dniu 11 stycznia 2018 r. została uchwalona ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która obowiązuje od 22 lutego 2018 r. z wyjątkami.

Nowości wnoszone ustawą o elektromobilności i paliwach alternatywnych

W naszym przekonaniu ustawa ta posiada bardzo odważne i ambitne założenia. Pytanie pozostające na razie otwarte – czy w zakładanych w przepisach terminach uda się zrealizować wszystkie plany? To oczywiście życie pokaże. Skutkiem wprowadzonych regulacji powinno być ograniczenie emisji szkodliwych substancji pochodzących z transportu drogowego, a także rozwój rynku pojazdów niskoemisyjnych, napędzanych energią elektryczną, sprężonym gazem ziemnym (CNG) lub skroplonym gazem ziemnym (LNG), w tym pochodzącym z biometanu.

Spośród najważniejszych regulacji prawnych, wprowadzonych ww. ustawą, wymienić należy:

• zwolnienie z akcyzy samochodów elektrycznych, hybryd plug-in (posiadających gniazdo ładowania) oraz napędzanych wodorem;
• zwolnienie z opłat za parkowanie samochodów elektrycznych;
• umożliwienie tworzenia przez samorządy gminne stref czystego transportu (SCT) w centrach miast;
• utworzenie odpowiedniej liczby publicznie dostępnych punktów ładowania energią elektryczną oraz punktów tankowania sprężonym gazem ziemnym;
• zapewnienie udziału nie mniejszego niż 30% pojazdów elektrycznych we flocie użytkowanych pojazdów przez jednostki samorządu terytorialnego liczące powyżej 50 tys. mieszkańców.

Przedmiotowa ustawa nawiązuje do rządowej Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, nie jest jednak tylko dobrowolną inicjatywą czy deklaracją rządu, ale również transpozycją dyrektywy europejskiej w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Ponadto ustawa ta wprowadza regulacje przyczyniające się do realizacji pakietu Unii Europejskiej (UE) “Fit for 55“, którego jednym z celów jest redukcja emisji CO₂ z samochodów osobowych i lekkich pojazdów. Redukcja ta od 2035 r. ma wynieść 100%, co oznacza, że w krajach UE nie będzie można sprzedawać aut z silnikami spalinowymi.

Natomiast ciekawostką samej ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest zapis, iż nowo projektowane budynki użyteczności publicznej oraz budynki mieszkalne wielorodzinne, przede wszystkim w dużych miastach, wyposażone w wewnętrzne i zewnętrzne punkty postojowe, powinny mieć również zapewnioną moc przyłączeniową pozwalającą wyposażyć te budynki w punkty ładowania pojazdów elektrycznych o mocy nie mniejszej niż 3,7 kW.

Strefy czystego transportu

Istotnym elementem ww. ustawy jest możliwość tworzenia SCT. Przepis ten w rozumieniu przedmiotowej ustawy oznacza, że na obszarze gminy można ustanowić strefę obejmującą drogi zarządzane przez gminę, do której zakazany zostanie wjazd pojazdów innych niż elektryczne i napędzane wodorem oraz gazem ziemnym (oznaczone odpowiednią nalepką). Usunięty został z projektu tej ustawy zapis dotyczący wprowadzenia opłat za wjazd do stref czystego transportu dla pojazdów napędzanych innymi silnikami spalinowymi. Może oznaczać to, że pojazdy napędzane innymi silnikami spalinowymi będą miały zakaz wjazdu do SCT, jeżeli rada gminy nie uchwali dodatkowych wyłączeń podmiotowych lub przedmiotowych od tego zakazu. Miejmy jednak nadzieję, że samorządy znajdą skuteczne rozwiązania pozwalające na zarządzanie planowanymi strefami czystego transportu. Istotniejszym problemem, z punktu widzenia mieszkańców, może być efektywność ekologiczna wprowadzanych SCT, mianowicie w jakim stopniu przyczynią się one do poprawy jakości powietrza w miastach?

Oznaczenie pojazdów uprawnionych do wjazdu do SCT

Pojazdy uprawnione do wjazdu do stref czystego transportu muszą być oznaczone nalepką umieszczaną w lewym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu. Nalepki te wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta (za maksymalną opłatą 5 zł), a wzór określony jest w rozporządzeniu w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do SCT:

Oznaczenie pojazdu powyższą nalepką nie jest wymagane, jeżeli:

• pojazd elektryczny lub napędzany wodorem posiada tablice rejestracyjne wskazujące na rodzaj paliwa wykorzystywanego do ich napędu;
• pojazd jest oznaczony nalepką umieszczoną w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu zgodnie z rozporządzeniem w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, wymagań dla tablic rejestracyjnych oraz wzorów innych dokumentów związanych z rejestracją pojazdów:
  • nalepka do oznaczania pojazdów napędzanych CNG:

• • nalepka do oznaczania pojazdów napędzanych LNG:

• • nalepki do oznaczania autobusów przystosowanych do zasilania gazem ziemnym:

Zachowują ważność dotychczasowe nalepki do oznaczania pojazdów napędzanych wodorem:

oraz pojazdów elektrycznych:

Strefy czystego transportu a poprawa jakości powietrza w miastach

Z badań prowadzonych na świecie, a także w Polsce, m.in. przez Atmoterm SA, wynika, że SCT mają niezwykle istotny wpływ na redukcję stężenia tlenków azotu w powietrzu – szkodliwej substancji, emitowanej m.in. z silników spalinowych. Tlenki azotu są poważnym problemem największych polskich miast i aglomeracji. Utworzenie w nich SCT mogłoby się znacząco przyczynić do poprawy jakości powietrza.

W przypadku zanieczyszczeń pyłowych, szczególnie pyłów najdrobniejszych (PM10 i PM2,5), a przy tym najbardziej szkodliwych dla zdrowia, wprowadzenie strefy czystego transportu nie wpłynie istotnie na ograniczenie emisji tych zanieczyszczeń, z uwagi na występowanie, obok emisji spalinowej, również emisji pozaspalinowej (ze ścierania się opon, hamulców oraz nawierzchni), co potwierdzają wyniki ekspertyzy pt. “Analiza możliwości ustanowienia w Polsce stref ograniczonej emisji z transportu” wykonanej w 2017 r. przez Atmoterm SA na zlecenie Ministerstwa Środowiska, chyba że uwzględnimy fakt zmniejszenia się natężenia ruchu w SCT.

Możliwość utworzenia stref czystego transportu oraz promocja niskoemisyjnych środków transportu dają kolejne, w naszym przekonaniu, skuteczne instrumenty w ręce samorządów, pozwalające na poprawę jakości powietrza w miastach. Nie tylko od samorządów, ale również od nas wszystkich zależy, czy zostaną one efektywnie wykorzystane.

W celu ułatwienia samorządom tworzenia SCT została zawiązana Koalicja Miast na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu. Natomiast Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych wspólnie z Unią Metropolii Polskich przygotowało raport będący zbiorem najlepszych praktyk w zakresie ustanawiania SCT.

Pierwszym miastem w Polsce ze strefą czystego transportu jest Kraków. Rada Miasta Krakowa przyjęła 23 listopada 2022 r. uchwałę o utworzeniu SCT na terenie całego miasta. Pierwsze zapisy tej uchwały wejdą w życie w lipcu 2024 r., a całościowe – 2 lata później.

Autor: Wojciech Wahlig

Zobacz więcej

 

Wysłuchaj również:

 

Przeczytaj także: Kolejne narzędzia mogące wspomóc rozwój elektromobilności w Polsce.