Emisje gazów cieplarnianych (GHG) w ramach zakresu 3 śladu węglowego są wynikiem działalności organizacji, ale pochodzą ze źródeł, które nie są przez nią bezpośrednio zarządzane ani kontrolowane. Zakres ten obejmuje pośrednie emisje GHG związane z działaniem organizacji, takie jak te powstające przy zakupie surowców, usług, produktów, dojazdach pracowników, a także inne emisje powiązane z łańcuchem wartości.
Sprawdź jakie akty prawne regulują obowiązek obliczania śladu węglowego organizacji. Przeczytaj artykuł pt. Ślad węglowy, a regulacje prawne.
Zakres 3 śladu węglowego organizacji można podzielić na dwie grupy:
Umów się na darmową konsultację o śladzie węglowym organizacji!
Zgodnie z metodyką GHG Protocol, całkowitą emisję gazów cieplarnianych z zakresu 3 śladu węglowego organizacji raportuje się w podziale na 15 kategorii, wymienionych poniżej.
Kategoria 1 dotyczy wszystkich emisji upstream związanych z etapem przedprodukcyjnym ("od kołyski do bramy"), wynikających z wytwarzania produktów, które przedsiębiorstwo raportujące zakupiło czy nabyło w danym roku. Kategoria 1 obejmuje zarówno surowce (produkty materialne), jak i usługi (produkty niematerialne).
Emisje gazów cieplarnianych "od kołyski do bramy" mogą dotyczyć:
Przykłady danych pierwotnych:
Przykład danych wtórnych – średnie przemysłowe wskaźniki emisji na zużyty materiał z baz danych inwentaryzacji cyklu życia.
Kategoria 2 dotyczy wszystkich emisji upstream związanych z produkcją dóbr kapitałowych nabytych przez przedsiębiorstwo. Dobra kapitałowe to produkty końcowe o wydłużonym okresie użytkowania, wykorzystywane przez przedsiębiorstwo do produkcji towarów, świadczenia usług, sprzedaży, magazynowania i dostarczania produktów.
Przykłady danych pierwotnych:
Przykład danych wtórnych – średnie przemysłowe wskaźniki emisji na zużyty materiał z baz danych inwentaryzacji cyklu życia.
Kategoria 3: Działania związane z paliwem i energią (nieujęte w zakresie 1 lub 2)
Kategoria 3 dotyczy emisji upstream związanych z produkcją paliw i energii zakupionych oraz zużytych przez przedsiębiorstwo, które nie zostały uwzględnione w zakresie 1 lub 2 śladu węglowego. Emisje gazów cieplarnianych wynikające ze spalania paliw czy zużycia energii elektrycznej nie wchodzą w skład kategorii 3, ponieważ są już uwzględnione w zakresie 1 lub 2 śladu węglowego organizacji.
W kategorii 3 wyróżniamy 4 rodzaje działań:
Przykłady danych pierwotnych:
Przykłady danych wtórnych:
Kategoria 4 dotyczy emisji upstream związanych z transportem i dystrybucją produktów (z wyłączeniem paliw oraz produktów energetycznych) zakupionych przez przedsiębiorstwo w danym roku, realizowanych przy użyciu pojazdów i obiektów, które nie są własnością ani nie są obsługiwane przez to przedsiębiorstwo.
Emisje gazów cieplarnianych w kategorii 4 mogą pochodzić z następujących działań:
Przykłady danych pierwotnych:
Przykład danych wtórnych – szacunkowa odległość przebyta przez konkretny środek transportu w oparciu o średnie dane branżowe.
Kategoria 5 dotyczy emisji upstream związanych z usuwaniem i przetwarzaniem odpadów przez podmioty zewnętrzne, powstałych w wyniku działalności własnej lub kontrolowanej przez przedsiębiorstwo raportujące w danym roku sprawozdawczym.
Procesy związane z przetwarzaniem odpadów mogą obejmować:
Jest to metoda zbieżna z metodą stosowaną w kategorii 12 – Postępowanie z produktami po zakończeniu użytkowania.
Przykłady danych pierwotnych:
Przykłady danych wtórnych:
Kategoria 6 dotyczy emisji upstream związanych z podróżami służbowymi pracowników, realizowanymi pojazdami należącymi do stron trzecich czy przez nie eksploatowanymi.
Emisje gazów cieplarnianych w kategorii 6 mogą pochodzić z podróży:
Przykłady danych pierwotnych:
Przykład danych wtórnych – szacunkowa odległość przebyta na podstawie średnich danych branżowych.
Kategoria 7 dotyczy emisji upstream wynikających z codziennych dojazdów pracowników między ich domem a miejscem pracy.
Emisje gazów cieplarnianych w kategorii 7 mogą pochodzić z podróży:
Przykład danych pierwotnych – konkretna przebyta odległość oraz środek transportu (dane zebrane od pracowników).
Przykład danych wtórnych – szacunkowa odległość przebyta na podstawie średnich danych branżowych.
Kategoria 8 dotyczy emisji upstream związanych z użytkowaniem przez przedsiębiorstwo aktywów dzierżawionych, które nie zostały uwzględnione w zakresie 1 lub 2 śladu węglowego. Kategoria 8 odnosi się tylko firm, które wynajmują aktywa (leasingobiorców). Emisje GHG firm będących właścicielami aktywów i wynajmujących je innym podmiotom (leasingodawców) ujmuj w kategorii 13 – Aktywa dzierżawione niższego szczebla.
Przykład danych pierwotnych – dane dotyczące zużycia energii w konkretnym miejscu, zebrane na podstawie rachunków za media czy odczytów z liczników.
Przykład danych wtórnych – dane dotyczące szacowanych emisji w oparciu o średnie dane przemysłowe, np. zużycie energii na powierzchnię użytkową wg rodzaju budynku.
Kategoria 9 dotyczy emisji downstream wynikających z transportu i dystrybucji produktów sprzedanych przez przedsiębiorstwo w danym roku sprawozdawczym.
Emisje gazów cieplarnianych w kategorii 9 mogą pochodzić z:
Przykłady danych pierwotnych:
Przykłady danych wtórnych:
Kategoria 10 dotyczy emisji downstream związanych z przetwarzaniem sprzedanych półproduktów przez podmioty zewnętrzne, np. producentów, po ich sprzedaży przez raportujące przedsiębiorstwo. Półprodukty wymagają dalszej obróbki, modyfikacji lub włączenia do innego produktu przed ostatecznym wykorzystaniem.
Przykład danych pierwotnych – dane dotyczące zużycia energii czy emisji charakterystycznych dla konkretnego zakładu u partnerów w łańcuchu wartości niższego szczebla.
Przykłady danych wtórnych – dane dotyczące szacowanego zużycia energii w oparciu o średnie dane branżowe.
Kategoria 11 dotyczy emisji downstream generowanych podczas użytkowania towarów i usług sprzedanych przez przedsiębiorstwo w danym roku sprawozdawczym.
Emisje gazów cieplarnianych w kategorii 11 dzielą się na:
Przykład danych pierwotnych – szczegółowe dane zebrane od konsumentów.
Przykład danych wtórnych – dane dotyczące szacowanego zużycia energii w oparciu o średnie krajowe statystyki odnośnie zużycia produktów.
Kategoria 12 dotyczy emisji downstream związanych z usuwaniem i przetwarzaniem odpadów pochodzących z produktów sprzedanych przez przedsiębiorstwo w danym roku sprawozdawczym. Opis metod przetwarzania odpadów, takich jak składowanie i spalanie, znajduje się w kategorii 5 – Odpady powstające podczas eksploatacji.
Przykłady danych pierwotnych:
Przykłady danych wtórnych:
Kategoria 13 dotyczy emisji downstream wynikających z użytkowania aktywów będących własnością firmy raportującej, ale oddanych w leasing innym podmiotom, które nie zostały uwzględnione w zakresie 1 lub 2 śladu węglowego. Kategoria 13 odnosi się tylko do leasingodawców. Leasingobiorcy powinni odnieść się do kategorii 8 – Aktywa leasingowane wyższego szczebla.
Przykład danych pierwotnych – dane dotyczące zużycia energii w konkretnym miejscu, zebrane na podstawie rachunków za media czy odczytów z liczników.
Przykład danych wtórnych – dane dotyczące szacowanych emisji w oparciu o średnie dane przemysłowe, np. zużycie energii na powierzchnię użytkową wg rodzaju budynku.
Kategoria 14 dotyczy emisji downstream związanych z działalnością franczyz, które nie zostały uwzględnione w zakresie 1 lub 2 śladu węglowego. Franczyza to firma działająca na podstawie licencji na sprzedaż czy dystrybucję produktów lub usług innej firmy w określonym miejscu. Kategoria 14 odnosi się do franczyzodawców, czyli firm, które udzielają licencji na sprzedaż czy dystrybucję swoich produktów lub usług w zamian za opłaty, takie jak tantiemy za korzystanie ze znaków towarowych oraz innych usług.
Przykład danych pierwotnych – dane dotyczące zużycia energii w konkretnym miejscu, zebrane na podstawie rachunków za media czy odczytów z liczników.
Przykład danych wtórnych – dane dotyczące szacowanych emisji w oparciu o średnie dane przemysłowe, np. zużycie energii na powierzchnię użytkową wg rodzaju budynku.
Kategoria 15 dotyczy emisji downstream związanych z inwestycjami firmy raportującej w danym roku sprawozdawczym, które nie zostały jeszcze uwzględnione w zakresie 1 lub 2. Kategoria 15 obejmuje inwestorów, czyli firmy, które inwestują w celu osiągnięcia zysku, a także firmy świadczące usługi finansowe.
W ramach metodyki GHG Protocol, inwestycje finansowe dzielą się na 4 kategorie:
Przykłady danych pierwotnych – dane dotyczące zużycia energii czy emisji w konkretnym zakładzie.
Przykłady danych wtórnych – dane dotyczące szacowanych emisji w oparciu o średnie dane z branży.
Gromadzenie danych dla zakresu 3 śladu węglowego różni się od metod stosowanych dla zakresów 1 i 2, ponieważ zwykle wymaga większego zaangażowania zarówno ze strony przedsiębiorstwa raportującego, jak również jego dostawców i zewnętrznych partnerów.
Wyzwania związane z procesem zbierania danych z zakresu 3 śladu węglowego organizacji obejmują:
Rodzaj pozyskanych danych wpływa na dokładność wyników, dlatego istotne jest zidentyfikowanie ich źródeł. W miarę jak kontrahenci będą coraz częściej obliczać własny ślad węglowy, wiarygodność i precyzja dostarczanych danych powinna rosnąć, co przyczyni się do zmniejszenia niepewności wyników.