Czym jest taksonomia UE?

Zagadnienie zrównoważonego inwestowania i finansowania coraz bardziej zyskuje na znaczeniu. Wdrożenie działań służących realizacji celów zrównoważonego rozwoju wykracza poza możliwości finansowe sektora publicznego i wymaga włączenia kapitałów prywatnych. Wiąże się to z potrzebą wypracowania i wdrożenia rozwiązań wspierających podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych.

Postępujące w ostatnich latach zmiany klimatu oraz wynikające z nich liczne inicjatywy i działania na arenie międzynarodowej, tj. Porozumienie paryskie, Agenda 2030 lub Europejski Zielony Ład nadały szybszego tempa oraz podniosły priorytet kwestii związanych z klimatem i działaniami na rzecz zrównoważonego rozwoju. Według obliczeń Komisji Europejskiej (KE), osiągnięcie zamierzonych celów i zobowiązań, wynikających z wdrażanych inicjatyw, wymaga uruchomienia w najbliższych latach licznych inwestycji o wartości ponad 180 mld EUR rocznie. Taka skala wydatków wykracza poza możliwości sektora publicznego i wiąże się z koniecznością przekierowania kapitałów prywatnych na inwestycje bardziej sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi, co będzie wymagało dogłębnej zmiany sposobu funkcjonowania systemu finansowego.

Finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego

Aby pomóc w opracowaniu spójnej strategii Unii Europejskiej (UE) dotyczącej zrównoważonego finansowania, została przez KE powołana Grupa Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Zrównoważonego Finansowania. Efektem jej prac był m.in. raport zawierający 8 kluczowych rekomendacji oraz plan działania w sprawie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, które zostały opublikowane w 2018 r. Główne cele, jakie wynikały z planu działania w sprawie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, obejmowały m.in. ukierunkowanie przepływów kapitału na bardziej zrównoważone inwestycje, uwzględnienie kwestii zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu ryzykiem, wspieranie przejrzystości oraz podejścia długoterminowego w działalności finansowej i gospodarczej.

Co to jest taksonomia Unii Europejskiej?

Wśród najważniejszych i najpilniejszych zadań, jakie zostały wskazane do realizacji w ramach planu działania w sprawie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, było ustanowienie systemu jednolitej klasyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, tzw. taksonomii UE. Ogólne ramy taksonomii Unii Europejskiej zostały nakreślone w przyjętym w czerwcu 2020 r. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852, które wiąże w całości oraz jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Taksonomia UE ma stanowić rozwiązanie, które wesprze inwestorów, w tym przedsiębiorców, w podejmowaniu świadomych decyzji inwestycyjnych w kierunku bardziej zrównoważonych działań gospodarczych. Celem taksonomii Unii Europejskiej jest m.in. zapewnienie jasności oraz wspólnego rozumienia tego, jakie działania mogą być uznane za zrównoważone. Wprowadzenie taksonomii UE, oprócz ujednolicenia pojęć, ma również walczyć ze zjawiskiem tzw. greenwashingu, czyli ekologicznego pseudomarketingu, w którym inwestorzy i konsumenci są wabieni na fałszywe deklaracje producentów o przyjazności produktów czy usług dla środowiska. Ponadto ustanowienie jasnych kryteriów kwalifikacji ma być kluczem do ukierunkowania przepływu kapitałów publicznych i prywatnych w kierunku zrównoważonych inwestycji, aby zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem do 2050 r. Europa osiągnęła neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla.

Wymagania, jakie będzie musiała spełnić działalność gospodarcza, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie taksonomii Unii Europejskiej, aby mogła zostać zakwalifikowana jako zrównoważona:

zapewnić znaczący wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych:
- łagodzenie skutków zmian klimatu,
- dostosowanie do zmian klimatu,
- zrównoważone wykorzystywanie oraz ochrona zasobów wodnych i morskich,
- przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
- zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
- ochrona i odbudowa bioróżnorodności oraz ekosystemów;
nie powodować znaczących szkód dla żadnego z powyższych celów środowiskowych;
przestrzegać technicznych kryteriów oceny;
zapewniać minimum gwarancji dotyczących zabezpieczenia społecznego i zarządzania.

Kto i kiedy będzie musiał korzystać z taksonomii UE?

System klasyfikacji jest kierowany bezpośrednio do państw członkowskich Unii Europejskiej, uczestników rynku finansowego oferujących produkty finansowe (np. akcje, obligacje) i spółek objętych obowiązkiem raportowania pozafinansowego. Będą oni musieli przestrzegać nowych wymagań i złożyć pierwsze raporty lub ujawniać informacje z wykorzystaniem taksonomii UE już od początku 2022 r.

System klasyfikacji będzie mógł być także wykorzystywany dobrowolnie przez pozostałych przedsiębiorców, np. w celach pozyskania środków finansowych na zrównoważone działalności w ramach funduszy europejskich.

Stan prac nad dalszymi regulacjami taksonomii Unii Europejskiej

Z uwagi na złożoność zagadnienia i techniczny charakter opracowania pełne ukończenie taksonomii UE będzie wymagało czasu. Docelowo system klasyfikacji będzie stanowił listę rodzajów działalności gospodarczych, zrównoważonych środowiskowo, zawierającą szczegółowe kryteria kwalifikacji, progi oraz wskaźniki, tj. ślad węglowy, które zostaną wdrożone poprzez akty delegowane, m.in.:

systematyka działań dotycząca dwóch pierwszych celów środowiskowych, tj. związanych ze zmianami klimatu – powinna zostać przyjęta do końca 2020 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.;
systematyka działań dotycząca pozostałych celów środowiskowych – powinna zostać przyjęta do końca 2021 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

Ponadto do czerwca 2021 r. Komisja Europejska przyjmie akt delegowany, określający, które przedsiębiorstwa objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego będą musiały ujawniać, w jaki sposób i w jakim zakresie ich działalność jest zgodna z działaniami uznanymi w taksonomii UE za zrównoważone środowiskowo. Dalsze prace nad taksonomią Unii Europejskiej i aktami delegowanymi będą odbywać się za pośrednictwem platformy ds. zrównoważonego finansowania, w skład której wchodzi 50 wybranych przez KE ekspertów z różnych dziedzin oraz zainteresowanych stron. Będą oni kontynuować prace zapoczątkowane przez Techniczną Grupę Ekspertów, o której mowa poniżej.

Jakie branże i działalności będą się kwalifikować do taksonomii UE?

W zakresie dotychczasowych prac Technicznej Grupy Ekspertów Komisji Europejskiej zostały zidentyfikowane kryteria kwalifikacji dla wybranych działalności w ramach poszczególnych branż, które przyczyniają się do realizacji celów środowiskowych dotyczących łagodzenia skutków i adaptacji do zmian klimatu:

leśnictwo, m.in. zalesianie, rehabilitacja i przywracanie lasów, ponowne zalesianie, zarządzanie lasami, ochrona lasów;
rolnictwo, m.in. uprawa roślin wieloletnich oraz innych niż wieloletnie, produkcja zwierzęca;
przemysł, m.in. produkcja technologii niskoemisyjnych, cementu, żelaza, stali, aluminium, wodoru, podstawowej chemii organicznej i nieorganicznej, nawozów, związków azotowych czy tworzyw sztucznych;
zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i klimatyzację, m.in. produkcja energii z różnych form źródeł odnawialnych, kogeneracja, przesył, dystrybucja oraz magazynowanie różnych rodzajów energii;
dostawa wody i gospodarowanie ściekami oraz odpadami, m.in. pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody, oczyszczanie ścieków, fermentacja osadów ściekowych, zbieranie, transport oraz segregacja odpadów, fermentacja i kompostowanie bioodpadów, odzysk oraz recykling odpadów, wychwytywanie i wykorzystywanie gazów składowiskowych lub wychwytywanie oraz transport dwutlenku węgla;
transport i magazynowanie, m.in. kolejowy transport pasażerski oraz towarowy, transport publiczny, infrastruktura dla transportu niskoemisyjnego, pojazdy osobowe i użytkowe, transport drogowy towarów, śródlądowy transport wodny pasażerski oraz towarowy;
technologie informacyjne i komunikacyjne, m.in. przetwarzanie danych, hosting oraz powiązane działania, rozwiązania w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych oparte na danych;
budownictwo i nieruchomości, m.in. nowe obiekty budowlane, renowacje budynków czy obsługa rynku nieruchomości;
działalność finansowa i ubezpieczeniowa, tj. ubezpieczenia inne niż na życie;
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, np. projektowanie oraz techniczne doradztwo dotyczące adaptacji do zmian klimatu.

Lista działalności wraz z kryteriami kwalifikacyjnymi w zakresie pozostałych czterech celów środowiskowych zostanie opracowana przez nową techniczną grupę roboczą (w ramach platformy ds. zrównoważonego finansowania) i przedstawiona do marca 2021 r.

Zrównoważone finansowanie wesprze zielone inwestycje

Unia Europejska coraz mocniej stawia na aspekt zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do działań biznesu. W planie inwestycyjnym na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu, który opiewa na co najmniej 1 bilion EUR, podkreśla, że chce szczególnie wspierać inwestycje mające na celu cyfryzację i walkę ze zmianami klimatu.

Biorąc pod uwagę wielowymiarowość i tempo wdrażania inicjatywy zrównoważonego finansowania, jak również jej praktyczny wymiar w postaci możliwości finansowania określonych inwestycji, już dziś warto zidentyfikować wpływ powyższych regulacji na prowadzony biznes oraz ukierunkować swoje dalsze działania w stronę zrównoważonego rozwoju.

Autor: Justyna Kwiatkowska

Zobacz również:

Przeczytaj także: Ile stracimy na odłączeniu się z Europejskiego Zielonego Ładu?