Czym jest taksonomia UE?

Zagadnienie zrównoważonego finansowania i inwestowania coraz bardziej zyskuje na znaczeniu. Wdrożenie działań służących realizacji celów zrównoważonego rozwoju wykracza poza możliwości finansowe sektora publicznego i wymaga włączenia kapitałów prywatnych. Wiąże się to z potrzebą wypracowania i wdrożenia narzędzi wspierających podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych.

Postępujące w ostatnich latach zmiany klimatu oraz wynikające z nich liczne inicjatywy i działania na arenie międzynarodowej, tj. Porozumienie paryskie, Agenda 2030 czy Europejski Zielony Ład nadały szybszego tempa oraz podniosły priorytet kwestii związanych z klimatem i działaniami na rzecz zrównoważonego rozwoju. Według obliczeń Komisji Europejskiej (KE) osiągnięcie zamierzonych celów i zobowiązań wynikających z wdrażanych inicjatyw wymaga uruchomienia w najbliższych latach licznych inwestycji o wartości ponad 180 mld EUR rocznie. Taka skala wydatków wykracza poza możliwości sektora publicznego i wiąże się z koniecznością przekierowania kapitałów prywatnych na inwestycje bardziej sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi, co będzie wymagało dogłębnej zmiany sposobu funkcjonowania systemu finansowego.

Finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego

Aby pomóc w opracowaniu spójnej strategii Unii Europejskiej dotyczącej zrównoważonego finansowania, została przez KE powołana Grupa Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Zrównoważonego Finansowania. Efektem jej prac był m.in. raport zawierający 8 kluczowych rekomendacji oraz plan działania w sprawie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, które zostały opublikowane w 2018 r. Główne cele, jakie wynikały z planu działania w sprawie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, obejmowały m.in. ukierunkowanie przepływów kapitału na bardziej zrównoważone inwestycje, uwzględnienie kwestii zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu ryzykiem, wspieranie przejrzystości oraz podejścia długoterminowego w działalności finansowej i gospodarczej.

Co to jest taksonomia UE?

Wśród najważniejszych i najpilniejszych zadań, jakie zostały wskazane do realizacji w ramach planu działania w sprawie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, było ustanowienie systemu jednolitej klasyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, tzw. taksonomii UE. Jej ogólne ramy zostały nakreślone w przyjętym w czerwcu 2020 r. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852, które wiąże w całości oraz jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Taksonomia UE ma stanowić narzędzie, które wesprze inwestorów, w tym przedsiębiorców, w podejmowaniu świadomych decyzji inwestycyjnych w kierunku bardziej zrównoważonych działań gospodarczych. Jej celem jest m.in. zapewnienie jasności i wspólnego rozumienia tego, jakie działania mogą być uznane za “zrównoważone”. Wprowadzenie taksonomii UE, oprócz ujednolicenia pojęć, ma również walczyć ze zjawiskiem tzw. greenwashingu, czyli “ekologicznego pseudomarketingu”, w którym inwestorzy i konsumenci są wabieni na fałszywe deklaracje producentów o przyjazności produktów czy usług dla środowiska. Ponadto ustanowienie jasnych kryteriów kwalifikacji ma być kluczem do ukierunkowania przepływu kapitałów publicznych i prywatnych w kierunku zrównoważonych inwestycji, aby zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem do 2050 r. Europa osiągnęła neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie taksonomii UE, aby działalność gospodarcza mogła zostać zakwalifikowana jako zrównoważona, będzie musiała spełnić następujące wymagania:

zapewnić znaczący wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych:
- łagodzenie skutków zmian klimatu,
- dostosowanie do zmian klimatu,
- zrównoważone wykorzystywanie oraz ochrona zasobów wodnych i morskich,
- przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
- zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
- ochrona oraz odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów;
nie powodować znaczących szkód dla żadnego z powyższych celów środowiskowych;
przestrzegać technicznych kryteriów oceny;
zapewniać minimum gwarancji dotyczących zabezpieczenia społecznego i zarządzania.

Kto i kiedy będzie musiał korzystać z taksonomii UE?

System klasyfikacji jest kierowany bezpośrednio do państw członkowskich Unii Europejskiej, uczestników rynku finansowego oferujących produkty finansowe (np. akcje, obligacje) oraz spółek finansowych i niefinansowych objętych obowiązkiem raportowania pozafinansowego. Będą oni musieli przestrzegać nowych wymagań i złożyć pierwsze raporty czy ujawniać informacje z wykorzystaniem taksonomii UE już od początku 2022 r.

System klasyfikacji będzie mógł być również wykorzystywany dobrowolnie przez pozostałych przedsiębiorców, np. w celach pozyskania środków finansowych na zrównoważone działalności w ramach funduszy europejskich.

Stan prac nad dalszymi regulacjami taksonomii UE

Pełne ukończenie taksonomii UE, z uwagi na złożoność zagadnienia i techniczny charakter opracowania, będzie wymagało czasu. Docelowo system klasyfikacji będzie stanowił listę rodzajów działalności gospodarczych, zrównoważonych środowiskowo, zawierającą szczegółowe kryteria kwalifikacji, progi i wskaźniki, tj. ślad węglowy, które zostaną wdrożone poprzez akty delegowane, m.in.:

systematyka działań dotycząca dwóch pierwszych celów środowiskowych, tj. związanych ze zmianami klimatu – powinna zostać przyjęta do końca 2020 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.;
systematyka działań dotycząca pozostałych celów środowiskowych – powinna zostać przyjęta do końca 2021 r. i zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

Ponadto do czerwca 2021 r. Komisja Europejska przyjmie akt delegowany, określający, które przedsiębiorstwa objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego będą musiały ujawniać, w jaki sposób i w jakim zakresie ich działalność jest zgodna z działaniami uznanymi w taksonomii UE za zrównoważone środowiskowo. Dalsze prace nad taksonomią UE i aktami delegowanymi będą odbywać się za pośrednictwem platformy ds. zrównoważonego finansowania, w skład której wchodzi 50 wybranych przez KE ekspertów z różnych dziedzin oraz zainteresowanych stron. Będą oni kontynuować prace zapoczątkowane przez Techniczną Grupę Ekspertów, o której mowa poniżej.

Jakie branże i działalności będą się kwalifikować do taksonomii UE?

W zakresie dotychczasowych prac Technicznej Grupy Ekspertów Komisji Europejskiej zostały zidentyfikowane kryteria kwalifikacji dla wybranych działalności w ramach poszczególnych branż, które przyczyniają się do realizacji dwóch pierwszych celów środowiskowych (łagodzenia skutków i adaptacji do zmian klimatu):

leśnictwo, m.in. zalesianie, rehabilitacja i przywracanie lasów, ponowne zalesianie, zarządzanie lasami, ochrona lasów;
rolnictwo, m.in. uprawa roślin wieloletnich i innych niż wieloletnie, produkcja zwierzęca;
przemysł, m.in. produkcja technologii niskoemisyjnych, cementu, żelaza, stali, aluminium, wodoru, podstawowej chemii organicznej i nieorganicznej, nawozów, związków azotowych czy tworzyw sztucznych;
zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i klimatyzację, m.in. produkcja energii z różnych form źródeł odnawialnych, kogeneracja, przesył, dystrybucja oraz magazynowanie różnych rodzajów energii;
dostawa wody oraz gospodarowanie ściekami i odpadami, m.in. pobór, uzdatnianie oraz dostarczanie wody, oczyszczanie ścieków, fermentacja osadów ściekowych, zbieranie, transport i segregacja odpadów, fermentacja oraz kompostowanie bioodpadów, odzysk i recykling odpadów, wychwytywanie oraz wykorzystywanie gazów składowiskowych czy wychwytywanie i transport CO₂;
transport i magazynowanie, m.in. transport kolejowy pasażerski oraz towarowy, transport publiczny, infrastruktura dla transportu niskoemisyjnego, pojazdy osobowe i użytkowe, transport drogowy towarów, śródlądowy transport wodny pasażerski oraz towarowy;
technologie informacyjne i komunikacyjne, m.in. przetwarzanie danych, hosting oraz powiązane działania, rozwiązania w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych oparte na danych;
budownictwo i nieruchomości, m.in. nowe obiekty budowlane, renowacje budynków czy obsługa rynku nieruchomości;
działalność finansowa i ubezpieczeniowa, tj. ubezpieczenia inne niż na życie;
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, np. projektowanie oraz doradztwo techniczne dotyczące adaptacji do zmian klimatu.

Lista działalności wraz z kryteriami kwalifikacyjnymi w zakresie pozostałych czterech celów środowiskowych zostanie opracowana przez nową techniczną grupę roboczą (w ramach platformy ds. zrównoważonego finansowania) i przedstawiona do marca 2021 r.

Zrównoważone finansowanie wesprze zielone inwestycje

Unia Europejska coraz mocniej podkreśla i stawia na aspekt zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do działań biznesu. W planie inwestycyjnym na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu, który opiewa na co najmniej 1 bilion EUR, podkreśla, że chce szczególnie wspierać inwestycje mające na celu cyfryzację i walkę ze zmianami klimatu.

Biorąc pod uwagę wielowymiarowość i tempo wdrażania inicjatywy zrównoważonego finansowania, jak również jej praktyczny wymiar w postaci możliwości finansowania określonych inwestycji, już dziś warto zidentyfikować wpływ powyższych regulacji na prowadzony biznes oraz ukierunkować swoje dalsze działania w stronę zrównoważonego rozwoju.

Autor: Justyna Kwiatkowska

Zobacz również:

Przeczytaj także: